Vrijdagavond, kwart over zeven. Routinematig draaide de caissière haar riedeltje af. Zo heel oud was ze nog niet, maar in de supermarkt waar ik mijn boodschappen doe letten ze gelukkig op de kleintjes.
- Heeft u een bonuskaart?
- Spaart u airmiles?
- Eftelingpunten?
- Pinnen? .. gaat u gang. Wilt u de bon?
- Oké, dank u wel, fijn weekend!
- Insgelijks, zei ik … en daarna een goede zondag!
Het flapte er zomaar uit.
Even, heel even maar, leek de tijd bevroren. De pot pindakaas van de klant na mij, die ze op het punt stond langs de scanner te halen, rustte in haar hand. Met een ietwat verbaasde blik keek ze mij aan, glimlachte alsof ze mij begrepen had en ging weer verder met waar ze was gebleven. Piep – piep – piep … Ook ik kon een glimlach niet onderdrukken toen ik de winkel uitliep.
Het hele voorval zette mij in één klap bijna veertig jaar terug in de tijd. Van mijn moeder had ik geld gekregen om mijn eerste schoolagenda te gaan kopen. Behalve de beperking van mijn budget, moest de agenda aan nog een criterium voldoen. De week moest beginnen op zondag.
Nu ik er zo bij nadenk, eigenlijk wel een mooie gedachte, die in de loop van de tijd als gevolg van de secularisatie van onze samenleving verloren is gegaan. Een korte uitleg is daarom op zijn plek.
Onze samenleving is geworteld in de joods-christelijke cultuur. In het Jodendom viert men op zaterdag de sjabbath als dag van de Heer. Het klassieke scheppingsverhaal vormt hiervan de achtergrond. God schiep deze wereld in zes dagen, zo luidt het verhaal. Op de zesde dag schiep Hij de mens en stelde vervolgens de zevende dag in als rustdag. Dit betekende voor de mens, dat rusten aan de basis lag van alle werkzaamheden. Rusten in de zin van aarden, om je heen kijken, betekenis geven, genieten en de zin van het leven voelen. Hetzelfde gedachtegoed werd door de vroeg-christelijke kerk gekopieerd naar de zondag, de dag dat Christus opstond uit het graf., de eerste dag van de week. Een dag van rust en bezinning om van daaruit het leven vorm te geven.
Nogmaals, een mooie gedachte, maar de eerlijkheid gebiedt te zeggen dat ik het ook wel een confronterende gedachte vind. Meer dan me lief is vormen rust, reflectie en bezinning een sluitpost in mijn agenda. Te vaak regeert de waan van de dag.
In zijn boek Prioriteiten benadrukt Stephen Covey dat rust en reflectie tot onze primaire taken behoren en dus een prominente plek in onze agenda verdienen. De boog kan namelijk niet altijd gespannen zijn. Zowel in fysiek, mentaal, emotioneel als in spiritueel opzicht verliezen we energie. En omdat wij niet over een onuitputtelijke bron beschikken, is het van belang deze energie regelmatig bij te laden. In hoofdstuk 10 van het boek Wat voor leider ben jij? werk ik dit verder uit.
Het weer opladen van de batterij is één. Tijd nemen om eens te reflecteren op waar al die energie naar toe is gegaan is twee! Het is van belang om met een zekere regelmaat tijd en rust te nemen om ons af te vragen of dat wat we doen wel is wat we willen doen, of het bevredigt, of het je gelukkig maakt en of de manier waarop we iets doen altijd wel zo effectief en efficiënt is!?
Om jezelf hierin te kunnen leiden heb je een heldere meetlat nodig. Je zult jezelf bewust moeten zijn en worden van dat wat je wilt bereiken. We kunnen onszelf deze vragen op een aantal terreinen stellen. Als je kijkt naar jouw takenpakket is het belangrijk dat je weet wat je hebt te doen en waar je voor betaald wordt. Daarnaast kun je jezelf afvragen of dat wat je doet nog wel in voldoende mate voldoening geeft? Of je jezelf voldoende blijft ontwikkelen? In hoeverre draag je bij aan het verbeteren van de samenwerking? Op welke manier heeft dat wat je doet impact op je omgeving?
Of je deze vragen nu stelt in jouw werk dan wel in jouw privé context, de antwoorden zullen worden bepaald door de doelen die je jezelf hebt gesteld. Oftewel; waar meet jij aan af of je op koers bent? Wat bepaalt de meetlat? In het boek Gelukkig werken van mijn collega Onno Hamburger krijg je een methodiek aangereikt, die uitermate behulpzaam kan zijn bij het beantwoorden van de gestelde vragen. Juist ook omdat het wat zakelijk aandoende woord ‘meetlat’ wordt vervangen door de term gelukskompas.
Als pastor heb ik vele malen mensen mogen begeleiden in de laatste fase van hun leven. Dit waren vaak intensieve en intieme trajecten met dito gesprekken. Op het moment dat mensen weten niet lang meer te leven te hebben, valt ineens dat wat eigenlijk niet belangrijk is voor mensen weg. Een paar dingen blijven dan over. De levenspartner, kinderen en kleinkinderen, echte vrienden, de bestemming en de zin van het leven en vaak een paar onvervulde wensen. Terugkijkend had bijna iedereen die ik sprak wel paar dingen die hij nog had willen doen, maar nooit belangrijk heeft gemaakt. Meer tijd en aandacht voor partner en gezin bijvoorbeeld. Meer tijd om te genieten en stil te staan bij al het moois wat langs is gekomen. Een opleiding, het schrijven van een boek, het maken van een kunstwerk, een bepaalde reis, etc. etc. Oftewel, wat meer simpelweg gelukkig willen zijn.
Op de vraag naar de reden ‘waarom niet?’ kreeg ik vaak als antwoord; “Het is er gewoon niet van gekomen. Ik heb er te weinig bij stil gestaan. Te vaak heb ik mijn leven geleefd in de waan van de dag, zonder mij bewust te zijn van dat wat nu echt belangrijk voor mij was. Ik heb mezelf gewoon geen heldere doelen gesteld.”
Daarom wil ik pleiten voor rust als basis in plaats van als sluitpost. Voor je het weet komt het er anders gewoon niet van. Rust zorgt er voor dat ik fysiek, emotioneel, mentaal en spiritueel beschikbaar ben. Pas van daaruit lukt het om te kijken naar wat nodig is. Doe ik wat ik wil en wil ik wat ik doe? Ben ik écht gelukkig? Volg ik mijn bestemming en voeg ik waarde toe?
Op het moment dat ik dit schrijf kijk ik van over mijn laptop uit op de zonovergoten vijver achter mijn huis. De eerste echte voorjaarsdag is een feit. De natuur geeft zichzelf opnieuw vorm.
De vakantie kriebelt. In het licht van wat ik bovenstaand heb geschreven voelt het woord ‘vakantie’ echter als een contradictio in terminus. Het komt namelijk van het franse woord ‘vacare’ dat ‘leeg zijn’ betekent. Het is etymologisch dezelfde basis als in ‘vacature’ en ‘vacuüm’. Vakantie staat bij mij voor een lege agenda. Een heerlijk idee, maar toch! Bij nader inzien is ‘leeg zijn’ niet wat ik wil. Het idee popt op om mijn komende vakantie als een sabbatical te gaan beschouwen en weer eens wat meer gewicht te geven aan dat oude joods-christelijke gedachtegoed. Een actieve vorm van rust waarin ik wil aarden, om me heen kijken, betekenis wil geven en de zin van mijn leven wil voelen. Ik wil het geluk omarmen. Om vervolgens mijn leven en werken al dan niet opnieuw vorm te geven en belangrijk te maken wat écht belangrijk voor me is!
Afijn, ik wens je alvast een fijn weekend … en daarna een goede zondag.
Henk van de Steege
Wat voor leider ben jij? 